In Nederland zouden ruim 2 miljoen mensen verslaafd zijn. Uiteraard hangt dit er helemaal vanaf hoe je verslaving categoriseert. We hebben het hier vooral over verdovende en geestverruimende middelen. Ik weet niet of relatieverslavingen bv meegeteld worden en dat maakt in principe ook niet zoveel uit. Er lopen veel mensen rond met verslavingsproblematiek. Er zijn in Nederland geweldige klinieken om je verslaving onder controle te krijgen en er bestaat onder andere het AA/NA/CA (Alcoholics Anonymus, Narcotics Anonymus, Cocaine Anonymus) programma om de verslaving onder controle te houden. Maar hoe is dat eigenlijk voor jou als verslaafde?

Het Minnesotamodel en de 12 stappen

Het 12 stappen model leert je dat verslaving een hersenziekte is en dat je voor de rest van je leven verslaafd ben. Dit betekent overigens niet dat je voor de rest van je leven in gebruik blijft. We hebben het hier over de verslaafde in herstel. Op de meetings wordt van je verwacht je als volgt voor te stellen: ‘ik ben Deborah en ik ben verslaafd’. Wanneer je zegt ‘ik ben verslaafd’ identificeer je je met de verslaving. Alsof dat is wie je in je kern bent. Terwijl stap 11 zoiets zegt als ‘creëer stilte in je leven door middel van gebed, meditatie of anderszins’. In veel 12 stappen klinieken wordt hier al dagelijks ruimte aan gegeven door middel van gezamenlijk mediteren. Echter bij meditatie (en ook bij yoga) gaat het juist over observeren van wat zich aandient zonder oordeel en het is vooral belangrijk je niet te identificeren met je gedachten, je ziekte, je pijn, je beroep en zelfs je naam. Je leert dieper kijken, voorbij alle maskers die jij hebt opgezet. Voorbij alle patronen die je in stand houdt en die moeten verbergen wie je werkelijk denkt te zijn. Want over het algemeen denk je erg negatief over jezelf. Je leert kijken naar wie je werkelijk bent, in je kern, onder het geloof dat jij over jezelf hebt. Je bent niet je naam, niet je beroep, niet je geslacht en dus ook niet je verslaving. Dit zijn allemaal ideeën om je te kunnen identificeren. Tegelijk zijn het allemaal ideeën die je vooral heel erg klein houden. De verwarring is compleet.

Verslaving is een hersenziekte

Laten we beginnen bij het begin. Verslaving is een hersenziekte. Ook een ziekte ben je trouwens niet. Je bestaat niet alleen maar uit de ziekte die je hebt. Je hebt dus een ziekte, die overigens zeer destructief is, en je hebt hulp nodig. En het is geweldig dat deze hulp er is want alleen lukt het je niet. In de kliniek kom je langzaam uit de verlammende greep van de verslaving. Wanneer de middelen uit je lijf en leven verdwijnen en je weer helder begint te denken kun je de waanzin ervan inzien en besef je dat je dat echt nooit meer wilt. Nu ga je leren om de verslaving onder controle te krijgen en houden. Dit hoef je niet alleen te doen want er is een heel fellowship (mensen die in herstel zijn van een verslaving en naar meetings gaan van de NA, AA etc.). Zij weten precies hoe het is om verslaafd te zijn. Hoe ver de waanzin gaat en hoe groot de schuld en schaamte zijn. Samen sta je sterker.

Zelfafwijzing
Je werkt je door de 12 stappen heen middels een werkboek dat je op de meetings kunt aanschaffen. Je volgt meetings, viert samen de successen van het in herstel zijn (gestopt zijn met middelen tot je nemen). Toch knaagt er iets. Want jij bent verslaafd. Dat is wie jij bent. En de associatie met deze verslaafde is vaak niet zo heel erg mooi. Het gevoel dat je over jezelf hebt, diep van binnen, ver weggestopt onder de lagen van herstel, is vaak niet helemaal fijn. En dat komt nog bovenop het gevoel dat je al had van niet goed genoeg zijn zoals je bent. Want de middelen waaraan je verslaafd bent (maar niet meer gebruikt) veranderen je gemoedstoestand. Dat betekent dat je de gemoedstoestand die je voor je gebruik ervaarde niet kon accepteren en daar zit vaak een heleboel onder. Pijn, zelfafwijzing, het gevoel er niet toe te doen, niet te mogen zijn wie je bent, niet weten wie je bent. Hieromheen heb je allerlei gedragspatronen ontwikkeld die een tijdje hebben geholpen maar telkens wanneer deze pijn werd aangeraakt was het nodig om het muurtje eromheen nog iets te verstevigen. Totdat je een middel nam en het hele nare diepe gevoel ineens even helemaal verdween.
Natuurlijk na de uitwerking van het middel kwam je gevoel terug. Door de gewenning aan het middel had je steeds meer en meer nodig en uiteindelijk werd je leven een puinhoop en heb je heel veel mensen om je heen pijn gedaan waardoor je je nog veel slechter over jezelf voelt dan je altijd al deed.

In de kliniek heb je geleerd dit te accepteren. Je werkt aan je gedrag. Aan je karakterfouten. Je verlaat de kliniek. Gaat naar meetings, doet wat je gezegd wordt en daarmee hou je de uitingen van je verslaving onder controle. Jezelf. Want je bent verslaafd. En hiermee heb je weer een nieuwe laag om jezelf heen gebouwd. Een nieuw imago. Een nieuw laagje stenen. Een nieuwe jas aangetrokken. Zeker beter dan het gebruik van middelen, maar je bent weer aan de buitenkant gaan bouwen en nog altijd niet de diepte in gegaan. Naar de kern van wie jij bent. Je hebt niet leren doorzien dat het geloof over wie jij bent niets te maken heeft met wie je werkelijk bent.

Daarom stap 13
Ik geloof dat een crisis ons een reden geeft om te gaan zoeken. Wanneer er geen crisis is blijven we vaak doen wat we altijd al doen, zonder ons ooit af te vragen waarom en al zijn we niet helemaal gelukkig, het is wel ok zo. Wanneer je in een crisis belandt, burn out, verslaving, lichamelijke ziekte, scheiding, noem het maar op dan ben je vaak pas bereid om op zoek te gaan. En ik denk dat dat precies is wat er nodig is na het programma van de 12 stappen. De verdieping waarin je leert doorzien, maar vooral doorvoelen wat je altijd al hebt onderdrukt. Waarin je alles wat in je lijf opgeslagen zit, alle emoties die daar vast zitten mag gaan voelen en loslaten. Niet tijdelijk maar helemaal. Zodat je energie weer vrij kan gaan stromen en je eindelijk echt bevrijdt mag worden van die hele gevangenis die je onbewust en onbedoeld voor jezelf hebt gecreëerd. En dat lijkt heel erg eng omdat je je hele leven al bezig bent om juist dat te onderdrukken. Maar wie je werkelijk bent is zoveel mooier dan wie je denkt te zijn.
Bevrijding
Wanneer jij net als veel mensen in herstel het gevoel hebt dat je je verslaving onder controle aan het houden bent. Dat er nog altijd gevoelens zijn van leegte, gemis. Dat je nog altijd niet helemaal tevreden bent. Dan bent je wellicht aan deze eindstap toe. Verslaving onder controle houden is nog steeds een strijd. Bevrijdt jezelf. Niet alleen van je verslaving maar van alle negatieve illusies die je over jezelf hebt. Want je bent zoveel mooier dan je denkt!

Ben je klaar om de diepte in te duiken?